Γράφει ο Ευάγγελος Διπλάρας, Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ

Αναμφίβολα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην καθημερινότητα μας. Σήμερα έχουμε την δυνατότητα να ενημερωνόμαστε  από τα μέσα κοινωνικής  δικτύωσης για σοβαρά ζητήματα, με αμεσότητα και με κάθε λεπτομέρεια. Στα τέλη του 2010 ξέσπασαν οι γνωστές σε όλους μας Αραβικές Εξεγέρσεις. Πιο συγκεκριμένα, υπήρξαν έντονες διαμαρτυρίες μέχρι και ένοπλες συγκρούσεις στην Μέση Ανατολή και στην Βόρεια Αφρική. Ένα κοινό χαρακτηριστικό όλων των εξεγέρσεων ήταν οι μαζικές διαμαρτυρίες, απεργίες, πορείες και η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Τα πιο γνωστά είναι το Facebook, το Twitter, και το Youtube για την οργάνωση, την επικοινωνία και την ενημέρωση για να πιέσουν τις κυβερνήσεις που αυθαιρετούν σε βάρος τους.[1]

Αιτίες

Οι πιο σοβαροί λόγοι που επηρέαζαν αυτήν την κατάσταση ήταν η φτώχεια, η κοινωνική ανισότητα και η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Συγκεκριμένα, τα αυταρχικά καθεστώτα έμεναν απαθή απέναντι στα προβλήματα του λαού. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, να δημιουργηθούν αισθήματα αδικίας στην κοινωνία. Είναι λογικό το κοινωνικό σύνολο να παρουσιάζει ριζοσπαστικές τάσεις υπό τέτοιες κοινωνικές συνθήκες.

Επιπλέον, ένα πρόβλημα που ωθεί τους λαούς σε εξέγερση είναι το έλλειμμα δημοκρατίας. Αναλυτικότερα, η απαγόρευση της συμμετοχής των πολιτών στην πολιτική σκηνή από αυταρχικά καθεστώτα, γεννούν αισθήματα περιθωριοποίησης. Σε αυτήν την εκρηκτική κατάσταση συμβάλλουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επιτρέποντας στους εξεγερμένους να δημοσιεύουν τις απόψεις τους και να ασκούν πίεση στις κυβερνήσεις τους για περισσότερο φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις.[2]

Ένας σημαντικός λόγος που επηρεάζει τη διάδοση της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι ο δημογραφικός παράγοντας. Πιο αναλυτικά, στις περιοχές της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής  υπάρχει νεανικός πληθυσμός που είναι σχετικά εξοικειωμένος με την χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.[3] Επιπλέον, οι νέοι όπως συνήθως συμβαίνει στις χώρες αυτές εμφανίζουν τάσεις ριζοσπαστικοποίησης. Τέλος, οι νεαροί πληθυσμοί δημιούργησαν ένα κλίμα επαναστατικό και σε αυτό τους βοήθησαν σε σημαντικό βαθμό τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Αποτελέσματα

Οι χρήστες των μέσων μαζικής δικτύωσης είναι σε θέση να οργανώσουν τον τρόπο που θα ακολουθήσουν για να επαναστατήσουν απέναντι στις κυβερνήσεις τους. Μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, οι διαδηλωτές δίνουν οδηγίες για τις περιοχές που πρέπει να αποφεύγουν οι εξεγερμένοι και για σημεία ελεγχόμενα από τις δυνάμεις ασφαλείας. Επίσης, οι πολίτες γνωρίζουν περισσότερα για το τι συμβαίνει γύρω τους και χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να σχηματίσουν ομάδες πολιτικού ακτιβισμού.[4] Επιπλέον, όταν συμβαίνει ένα γεγονός δημοσιεύεται σύντομα και γίνεται γνωστό σχεδόν σε όλα τα μέρη του κόσμου. Η παγκοσμιοποίηση στις επικοινωνίες συμβάλλει στην διαμόρφωση της κοινής γνώμης. Η κοινή γνώμη αναδεικνύετε ως ένας πολύ σημαντικός παράγοντας που μπορεί να δημιουργήσει εξελίξεις όπως είδαμε σε αυτές τις χώρες. Η δύναμη της εικόνας είναι μια εύκολη μορφή επικοινωνίας εξαιρετικά προσιτή για όλους.

Συμπέρασμα

Όπως όλα δείχνουν βρισκόμαστε σε ένα μεταβατικό στάδιο για τον επιστημονικό κλάδο της πολιτικής επικοινωνίας. Ερευνάται ένα καινοτόμο ισορροπημένο σύστημα που θα μπορεί να ερμηνεύσει καλύτερα τη σχέση ανάμεσα στις πολιτικές ηγεσίες, τα Μ.Μ.Ε και τον πολίτη.[5] Δεν είναι σύμπτωση ότι πολλές από τις απόψεις που εκφράζονται για τις επιπτώσεις του διαδικτύου παραμένουν αντικρουόμενες. Αρκετοί είναι αυτοί που εκτιμούν πως το twitter και το facebook αποτέλεσαν την κινητήριο δύναμη για τις αραβικές εξεγέρσεις στην Τυνησία, την Αίγυπτο και σε αρκετές χώρες της Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής.

Βιβλιογραφία

• Clement Henry & Jang Ji-Hyang “The Arab Spring, will it lead to democratic transitions”, Palgrave Macmillan, New York, 2012.

• Frangonikolopoulos Christos & Chapsos Ioannis “Explaining the Role and the Impact of the Social Media in the Arab Spring”.

• Stepanova Ekaterina “The Role of Information Communication Technologies in the “Arab Spring”, Ponars Eurasia.

• Seib Philip “Real time Diplomacy, politics and power in social media era”, Palgrave Macmillan, New York, 2012.

• Bayat Asef «The «Street» and the Politics of Dissent in the Arab World» http://www.merip.org/mer/mer226/street-politics-dissent-arab-world, Middle East Research and Information Project.

Υποσημειώσεις

[1] Clement Henry & Jang Ji-Hyang “The Arab Spring, will it lead to democratic transitions”, Palgrave Macmillan, New York, 2012, σ.83.

[2] Frangonikolopoulos Christos & Chapsos Ioannis “Explaining the Role and the Impact of the Social Media in the Arab Spring”, σ.10.

[3] Stepanova Ekaterina “The Role of Information Communication Technologies in the “Arab Spring”, Ponars Eurasia, σ.2.

[4] Seib Philip “Real time Diplomacy, politics and power in social media era”, Palgrave Macmillan, New York, 2012, σ.1

[5]   Bayat Asef  «The «Street» and the Politics of Dissent in the Arab World» http://www.merip.org/mer/mer226/street-politics-dissent-arab-world,  Middle East Research and Information Project, αναρτήθηκε το 2017, βρέθηκε στις 17/2/2018.